Lata 2005-2009
2009
Elżbieta Biardzka
„Les échos du „Monde”. Pratiques du discours rapporté dans un journal de la presse écrite”
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009
OPIS
W swoim studium Elżbieta Biardzka dała wnikliwy i wielostronny opis sposobów przytaczania oraz funkcji przytoczeń w zróżnicowanych gatunkowo tekstach dziennikarskich. Dotyczy on obszernego zestawu sekwencji mowy przytaczanej wydobytych z ponad trzydziestu numerów francuskiego dziennika Le Monde. Zestaw ten można uznać za reprezentatywny nie tylko dla praktyk relacjonowania cudzej mowy właściwych tej gazecie, ale także za próbkę, która daje wyobrażenie o bogatym repertuarze językowych form przytoczeń i ich tekstowych kombinacji, z jakimi można się spotkać zarówno w prasie pisanej, jak i w wypowiedziach budowanych przez ogół użytkowników języka francuskiego. Zawarty w tym studium opis reguł rządzących mową przytaczaną stanowi więc istotny wkład do całościowego opisu gramatyki tego języka.
Autorka definiuje mowę przytoczoną jako tekstową jednostkę kompozycyjną i przyjmuje, że jej odniesieniem jest całe wydarzenie słowne, czyli jego składnik werbalny wraz z elementami macierzystej sytuacji komunikacyjnej. W najprostszym, modelowym ujęciu przedstawia sekwencję mowy przytoczonej jako kombinację dwu segmentów: cytatu, czyli wszelkiego typu słownego odwzorowania relacjonowanej wypowiedzi, oraz didaskaliów, czyli dokonanej przez cytującego werbalizacji wybranych przez niego pozostałych, niewerbalnych składników sytuacyjnych, takich jak nadawca, odbiorca, czas, miejsce, inne okoliczności (w skrócie: MP = C + D). Wśród znanych mi prac nie znam żadnej, która w sposób równie jasny i wyraźny definiuje mowę przytaczaną, co jest warunkiem poprawnego zbudowania korpusu przykładów służących następnie jako przedmiot obserwacji, analizy i opisu.
Aleksander Wit Labuda
Autorka stworzyła oryginalny aparat analityczny, który pozwolił jej na wielopłaszczyznowy opis sekwencji mowy relacjonowanej, widzianej jako przejaw praktyk dyskursywnych, a nie form języka. Ukazuje ona, jak od struktur prostych dojść można do bardzo rozbudowanych i na odwrót, jak obszerne fragmenty, przeplecione wyrażeniami cudzysłowowymi, komentarzami i segmentami wyróżnionymi kursywą, da się sprowadzić do konstrukcji elementarnych. Z wielkim zainteresowaniem czytelnik śledzi wywody, które w chaotycznych na pierwszy rzut oka wycinkach prasowych odkrywają zasady budowy tekstu. Zapoznawszy się z funkcjami opisanych praktyk cytowania, ujrzy on francuski dziennik Le Monde jako swoistego lokutora, który dokonuje rekonstrukcji świata i wydarzeń omawianych na swoich łamach. Problematyka językoznawcza prowadzi więc do szerszej refleksji nad opisem przekazu prasowego we współczesnym świecie.
Anna Dutka-Mańkowska
NAZWISKO Beata Baczyńska (oprac. i wstęp)
Pedro Calderón de la Barca, „El príncipe constante” – Juliusz Słowacki „Książę Niezłomny” (z Calderona de la Barca)”
Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2009.
Elżbieta Skibińska (red.)
„Przypisy tłumacza”
Księgarnia Akademicka, Wrocław – Kraków 2009.
OPIS
Czy przypis, zwłaszcza w przekładach literackich, jest świadectwem niedostatecznej biegłości tłumacza, czy też, przeciwnie, jego skrupulatności i troski o jasny przekaz przełożonego na inny język dzieła? Odpowiedzi na to pytanie poszukują autorzy poszczególnych studiów, a wyniki ich analiz dają arcyciekawą panoramę strategii przekładowych i wydawniczych, uwzględniających, z jednej strony, elementy obcości tłumaczonych tekstów, z drugiej natomiast – wiedzę i zainteresowania określonego kręgu odbiorców.
Z recenzji prof. dr hab. Teresy Giermak-Zielińskiej
Przypisy należą do najważniejszych kategorii paratekstów; przypisy sporządzane przez tłumaczy, tych „drugich autorów” książek, mają wśród „uniwersum przypisów” swój odrębny charakter, pełnią specyficzne funkcje, dają się analizować na różne sposoby. Studium tych przypisów wzbogaca wiedzę o autorze i jego dziele, pokazuje warsztat tłumacza, jego kompetencje, a nawet fundamentalne założenia filozofii przekładu jako fenomenu interkulturowego. Zza tłumacza i przypisów wyłania się też czytelnik, poziom jego (zakładanej przez tłumacza i/lub wydawcę) wiedzy językowej, literackiej i kulturowej, polityka wydawnicza, głębsze problemy relacji między literaturami i kulturami, różnorodne aspekty recepcji tekstów literackich. Toteż problemy wypełniające tom (za)interesują i badaczy literatury (tak ze stanowiska jej teorii, jak też historii i społecznego rezonansu), i języka (zwłaszcza w perspektywie przekładoznawczej), edytorstwa i odbioru czytelniczego (by ograniczyć się do tych najważniejszych obszarów).
Z recenzji prof. dr hab. Krzysztofa Migonia
Przypisy tłumacza są najbardziej widocznym świadectwem i śladem jego swobody, miejscem, gdzie najmocniej ujawnia się jego subiektywizm. To właśnie tłumacz, kiedy opatruje tekst przypisem, nie tylko decyduje o tym, które elementy tekstu głównego uzna za „godne” lub wymagające objaśnienia, ale też w objaśnienie to wpisuje własną hierarchię ważności rzeczy (w postaci informacji wyselekcjonowanych do umieszczenia w przypisie), a niejednokrotnie również własne oceny zjawisk (kiedy otwarcie lub skrycie polemizuje z autorem lub go poprawia). W ten sposób przypis tłumacza staje się polem ujawniania się jego niezależności – wolności autora przekładu.
Elżbieta Skibińska, O przypisach tłumacza: wprowadzenie do lektury
Spis treści:
Elżbieta Skibińska, O przypisach tłumacza: wprowadzenie do lektury 7
Część I: Od ogółu…
Elżbieta Skibińska, Przypisy tłumacza w osiemnastowiecznych polskich przekładach francuskich powieści 23
Tomasz Stróżyński, Przypisy Boya tłumacza 49
Marcin Kurek, Przypisy tłumacza w hiszpańskich przekładach współczesnej literatury polskiej 75
Justyna Ziarkowska, Objaśnianie odległej współczesności. Informacje o nowym świecie w przypisach serii Proza Iberoamerykańska 89
Natalia Paprocka, Justyna Wesoła, Przypisy w przekładach literatury dla dzieci i młodzieży na przykładzie książek wydawnictwa Nasza Księgarnia 113
Stefan Kaufman, Przypisy tłumacza tekstu specjalistycznego: od mediacji do współuczestnictwa 139
Natalia Paprocka, Przypisy tłumacza/redakcji w przekładach prasy (na przykładzie tłumaczeń w „Forum”) 175
Część II: …do szczegółu
Justyna Wesoła, Przypisy w polskich przekładach Don Kichota 199
Małgorzata Tomicka, Przypisy tłumacza w polskim przekładzie Le Dictionnaire des idées reçues Gustawa Flauberta 215
Justyna Łukaszewicz, Parateksty polskich przekładów Pinocchia 229
Wojciech Soliński, Przypisy tłumaczy w polskich przekładach prozy Bohumila Hrabala 245
Elżbieta Skibińska, Przypisy tłumacza we francuskich przekładach powieści Tadeusza Konwickiego 269
Wojciech Soliński, „Przypisy” do Tajemniczego płomienia królowej Loany Umberta Eco 287
Justyna Wesoła, Przypisy w polskich przekładach powieści Artura Péreza-Reverte 309
Indeks nazwisk 323
2008
Zuzanna Bułat Silva
Tytuł„Fado – podejście semantyczne. Próba interpretacji słów kluczy”
Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2008.
Elżbieta Skibińska
„Kuchnia tłumacza. Studia o polsko-francuskich relacjach przekładowych”
Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2008.
OPIS
Do listy metafor służących nazywaniu pracy tłumacza – i podkreślaniu różnych jej aspektów – książka ta dodaje jeszcze jedną: tłumacz to kucharz.
Jak wszyscy mistrzowie, także kucharze mają swoje sekrety, których zazdrośnie strzegą i które przekazuję tylko wybranym. Podobnie kucharze-tłumacze mniej lub bardziej chętnie dzielą się swymi doświadczeniami. Ale ich dzieło (tu zaś zaliczamy i przekłady Fausta czy Boskiej Komedii, i tłumaczenia popularnych powieści, i anonimowe instrukcje obsługi czy informatory biur podróży), opublikowane i dostępne, umożliwia pośrednio poznanie warsztatu zarówno indywidualnego tłumacza, jak i ogólniejszych reguł i norm rządzących praktyką przekładową.
Tłumaczenie traktuje się w tej książce na dwa sposoby. Po pierwsze – jako pewne działanie społeczne i kulturowe: wówczas ogląda się je z zewnątrz, a obserwacji poddawane są czynniki wpływające na pracę tłumaczy lub analizuje się skutki pracy różnych tłumaczy (czy też tłumacza pojmowanego jako funkcja w akcie przekładu). Po drugie zaś – jako akt indywidualny (wówczas uwagę przyciągają konkretne przekłady).
2007
Irena Fialová, Piotr Sawicki
„Literatura española 1. Esbozo histórico-literario. Selección de textos. Comentarios”
Universitas Ostraviensis – Facultas Philosophica, Ostrava 2007.
„W poszukiwaniu Alefa. Proza hispanoamerykańska w świetle najnowszych badań. Borges, Carpentier, Sábato, Cortázar, García Márquez, Vargas Llosa. Analogia krytyczna”
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2007. Acta Universitatis Wratislaviensis
OPIS
„W poszukiwaniu Alefa. Proza hispanoamerykańska w świetle najnowszych badań. Borges, Carpentier, Sábato, Cortázar, García Márquez, Vargas Llosa. Analogia krytyczna”, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2007.
Acta Universitatis Wratislaviensis No 2981
2006
Justyna Łukaszewicz
„Dramaty Franciszka Zabłockiego jako przekłady i adaptacje”
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006.
OPIS
W europejskim teatrze XVIII wieku szeroko stosowana była strategia tłumaczenia wolnego, a polscy autorzy tej epoki sięgali głównie po dramaty francuskie. Kiedy w latach 1780-88 Franciszek Zabłocki dostarczał scenie narodowej średnio cztery sztuki rocznie, posługiwał się niezmiernie często techniką amplifikacji, wpisując w swoje adaptacje odwołania do znanej polskim widzom rzeczywistości obejmującej środki płatnicze, tańce, pojazdy, potrawy i szlacheckie tytuły; wykorzystywał też różne kody językowe, stereotypy obyczajowe i etniczne oraz kulturowe kategorie swojskości i obcości.
Justyna Łukaszewicz – wrocławska romanistka, tłumaczka, autorka monografii Carlo Goldoni w polskim Oświeceniu – zbadała to postępowanie translatorskie, przeprowadzając szczegółowe porównanie utworów Zabłockiego z ich pierwowzorami na tle różnic językowych i kulturowych.
Acta Universitatis Wratislaviensis No 2896
Agnieszka August-Zarębska
„Poezja wobec rzeczywistości. Poetyckie epifanie Jorge Guilléna i Czesława Miłosza”
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006.
OPIS
Acta Universitatis Wratislaviensis No 2925
Elżbieta Skibińska (red.)
„Konwicki i tłumacze”
Oficyna Wydawnicza Leksem, Łask 2006.
OPIS
Utwory Konwickiego – sceptyka, który, jak się wydaje, pogodził się nie tylko z niemożliwością przekładu doskonałego, ale wręcz z niemożliwością przekładu tout court – czytać mogą w swoich językach Anglicy, Amerykanie, Bułgarzy, Chińczycy, Czesi, Finowie, Francuzi, Grecy, Hiszpanie, Holendrzy, Niemcy, Norwegowie, Rosjanie, Rumuni, Słowacy, Szwedzi, Węgrzy, Włosi… Czy jednak nad Tybrem, nad Sekwaną i nad Hudsonem – a także nad Wełtawą, Dunajem i Wołgą – znany i czytany jest taki sam Konwicki?
W 2006 roku przypadła 80. rocznica urodzin pisarza. To dobra okazja, by podjąć refleksję nad znaczeniem, miejscem i oddziaływaniem dorobku Tadeusza Konwickiego nie tylko w kulturze polskiej, ale także w innych: właśnie kwestii sposobu obecności autora Małej apokalipsy w różnych językach i różnych kulturach dotyczą studia zebrane w niniejszym tomie.
Ze Wstępu
Tom Konwicki i tłumacze wzbogaca naszą wiedzę o recepcji jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy współczesnych, daje wgląd w trudności, jakie stanowią kulturowe, historyczne uwarunkowania literatury polskiej w konfrontacji z innymi tradycjami kulturowymi, wreszcie porusza mnóstwo ciekawych kwestii szczegółowych z zakresu pragmatyki przekładu.
Z recenzji Jacka Łukasiewicza
Spis treści:
Wstęp 9
I. Zamiast wprowadzenia
Stanisław Bereś: Za co kochamy (prozę) Konwickiego? 19
II. Obecność
Elżbieta Skibińska: Tadeusz Konwicki na przekładowej mapie świata 47
Marcin Cieński: Literaturoznawca jako „tłumacz”: kilka uwag o Konwickim w oczach badaczy niepolskojęzycznych 65
Małgorzata Tomicka: Konwicki we francuskiej prasie 75
Jerzy Koch: Zapożyczenie czy projekcja? Krytyka niderlandzka o Tadeuszu Konwickim 93
Magda Heydel: Metaforyczne i dosłowne, wieloznaczne i jednoznaczne w polskiej i angielskiej lekturze Kompleksu polskiego Tadeusza Konwickiego 141
Wojciech Soliński: Konwicki po czesku, czyli o tym, jak być obecnym… częściowo 155
III. Studia szczegółowe: wokół Małej apokalipsy i Kompleksu polskiego
Jerzy Jarniewicz: O swojskiej obcości, czyli język rosyjski w angielskim przekładzie Małej apokalipsy 179
Ewelina Marczak: Portrety głosowe postaci we francuskim i włoskim przekładzie Małej apokalipsy 189
Natalia Paprocka, Justyna Wesoła: Frazemy we francuskim i hiszpańskim przekładzie Małej apokalipsy 205
Iwona Piechnik: Polska apokalipsa widziana oczami fińskimi i węgierskimi 217
Alicja Żuchelkowska: Przekład na język francuski obrazów metaforycznych w Małej apokalipsie 231
Piotr Blumczyński: Symbolika i terminologia religijna w angielskim przekładzie Kompleksu polskiego 239
Marcin Kurek, Justyna Ziarkowska: Boże Narodzenie w Kompleksie polskim po hiszpańsku 249
Jadwiga Żyszkowska: Kolokwializmy we francuskim przekładzie Kompleksu polskiego, Małej apokalipsy i Czytadła 259
IV. Studia szczegółowe: varia
Anna Bednarczyk: Konwicki po rosyjsku. Kilka uwag o Zwierzoczłekoupiorze w przekładzie Kseni Starosielskiej 275
Marek Tomaszewski: Zwierzoczłekoupiór po francusku, czyli o zmienności znaczeń 285
Renata Krupa: Grzeczność w powieściach Kompleks polski i Czytadło Tadeusza Konwickiego i ich francuskich przekładach 297
Monika Grabowska: Romans Żyda i panny z dworu. O formułach adresatywnych w powieści Bohiń i jej francuskim przekładzie 311
Tomasz Stróżyński: Przekład bardziej „metafizyczny” niż oryginał. Rzeka podziemna, podziemne ptaki Tadeusza Konwickiego po francusku 325
Justyna Łukaszewicz: Francuski przekład Czytadła: tłumacz wobec „niedbałej nonszalancji” 341
Małgorzata Zawadzka: Obraz miasta we francuskim przekładzie Wniebowstąpienia Tadeusza Konwickiego 355
Jerzy Brzozowski: Kronika wypadków miłosnych: przekład intersemiotyczny? 369
V. Zamiast zakończenia: głos tłumacza
Maryla Laurent: Jak pisać niczym Konwicki, gdy się Konwickim nie jest? 381
Davide Artico, Ludovico Fulci (red.)
„Il dubbio e la fede. Ortodossia, eresia e miscredenza da Francesco Petrarca a Giordano Bruno”
Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2006. Wrocław 2006.
OPIS
Artico Davide, Fulci Ludovico, (red.), Il dubbio e la fede. Ortodossia, eresia e miscredenza da Francesco Petrarca a Giordano Bruno. Atti del Convegno Internazionale di Studi, Breslavia, 27-28 maggio 2006, Wrocław, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, 2006.
Indice Generale:
Anna Blefari Melazzi – Ambasciatore d’Italia a Varsavia : Saluto inaugurale 7
Luigi Tassoni (Università di Pécs) : L’eresia della parola. De vita solitaria 9
Mario Anastasi (Università Complutense di Madrid) : Il linguaggio umano dell’anima in Petrarca 17
Gaetano La Civita (Accademia del Dialogo, Roma) : L’ortodossia, il dubbio e la fede nell’opera di Francesco Petrarca e nella linguistica filosofica italiana 31
Béla Hoffmann (Univ. “Berzsenyi”, Szombathely) : La forma poetica del dubbio. Francesco Petrarca, Secretum 47
Antonio Sciacovelli (Univ. “Berzsenyi”, Szombathely) : Graziosissime donne. Grazia divina e grazia femminile nel Decameron 57
Maurizio Mazzini (Università di Breslavia) : “Che so io?” La fede nel dubbio e la dubbia fede di Michel de Montaigne 73
Davide M. Artico (Università di Breslavia) : Un’altra fede. La Riforma in Italia nel XVI secolo 83
Danilo Facca (Accademia delle Scienze di Varsavia) : Bartolomeo Keckermann (1572-1609). La logica dell’ortodossia e le ragioni della tolleranza 93
Ludovico Fulci (Lettore MAE a Breslavia) : Postfazione. Il dubbio come fede nel pluralismo 109
Davide Artico, Ludovico Fulci (red.)
Tytu”Hans-Georg Gadamer e il mito della mediterraneità” Seminario Interdisciplinare – Breslavia
6-7 maggio 2005, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2006.
OPIS
Małgorzata Tomicka (posłowie i oprac.)
„Francuskie opowiadania o miłości. XIX w.”
Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2006.
OPIS
Wielka miłość, jak powszechnie wiadomo, bywa nieobliczalna. Każde z opowiadań odsłania jakiś wymiar tej tajemnicy. Każde trąca nieco inną strunę. Znajdziemy w nich różne nastroje: tęsknotę i żal, cierpienie, strach, powagę, a czasem trwogę. Z drugiej strony pobrzmiewają dowcipem, ironią, namiętnością i pikanterią. Ta różnorodność tonów wywodzi się z bogactwa epoki, w której powstały, a także z samej istoty miłości.
2005
Natalia Paprocka
„Erreurs en traduction pragmatique du français en polonais. Identifier, évaluer, prévenir”
Oficyna Wydawnicza Leksem, Wrocław 2005.
OPIS
[…] Autorka wykazała się […] dojrzałością teoretyczną, wnikliwością i przejrzystością przeprowadzonych analiz oraz konsekwentną realizacją przyjętych założeń metodologicznych. W wielu fragmentach pracy podchodzi krytycznie do zastanych rozwiązań i wysuwa własne, twórcze propozycje. Wartość pracy podnosi także jej nienaganność formalna, przejrzystość i jasność. […]
Z recenzji prof. dra hab. Eugeniusza UCHERKA
[…] Analizowanie błędów najczęściej może być użyteczne w dwóch przypadkach. Po pierwsze, zrozumienie mechanizmu ich powstawania jest pierwszym krokiem na drodze do ich eliminacji. Po drugie, opis i wyodrębnienie błędów jest niezbędnym etapem w opracowaniu metody oceny sprawności tłumaczeniowej. Nieodłącznym elementem jednego i drugiego przedsięwzięcia jest klasyfikacja błędów. U Natalii Paprockiej jest ona bardzo drobiazgowa i „wielopoziomowa”: od usterek typograficznych, niekiedy niewinnych, do błędów spójności. […] Monografia ma jasną strukturę. Aparat naukowy jest bez zarzutu, na każdym kroku widać dużą dbałość o stronę merytoryczną i o szczegóły formalne. […]
Z recenzji prof. dra hab. Krzysztofa BOGACKIEGO
Marcin Kurek, Justyna Ziarkowska
„Rzeczywiste i możliwe. Rozmowy z Florianem Śmieją”
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005, (Acta Universitatis Wratislaviensis No 2832).
OPIS
Marcin Kurek, Justyna Ziarkowska, „Rzeczywiste i możliwe. Rozmowy z Florianem Śmieją”, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005, (Acta Universitatis Wratislaviensis No 2832).
Ludovico Fulci
„« La Lupa » di Verga. Esercitazioni di lettura e spunti di approfondimento”
Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2005.
OPIS
Podręcznik Fulciego jest wszechstronną prezentacją i analizą noweli Vergi, pozwalającą przeprowadzić ze studentami serię ćwiczeń, podczas których uwzględnione być mogą różne aspekty tekstu, kulturowe, językowe, literackie. Umożliwia on również samodzielną pracę studenta nad opowiadaniem sycylijskiego autora. (…) Część trzecia analizuje kwestię czytelnika, adresata noweli Vergi, rozpoczynając od zagadnień bardziej ogólnych: relacji pisarza z publicznością w XIX w. Cykl nowel, którego częścią jest La Lupa, został pomyślany, aby rozpowszechnić we Włoszech znajomość sytuacji Południa, jego tradycyjne wartości moralne. Zastanawiając się nad strukturą publiczności, również kobiecej, Fulci dostrzega w postaci Maricchii bohaterkę, z którą publiczność ta mogłaby się utożsamić, lecz bierze też pod uwagę możliwość bardziej niekonwencjonalnej identyfikacji z główną postacią, do czego potrzebne jest porzucenie tradycyjnego męskiego punktu widzenia, potępiającego Lupę. (…) uważam, że podręcznik « La Lupa » di Verga Ludovica Fulciego jest bardzo interesującym materiałem dydaktycznym, oryginalnie ujmującym pracę nad tekstem, skłaniającym studentów do samodzielności i wszechstronnego widzenia kwestii literackich i językowych. Nie ogranicza się jedynie do noweli sycylijskiego autora, lecz porusza też szereg kwestii bardziej ogólnych i czyni to nader kompetentnie.
Z recenzji prof. dr hab. Joanny Ugniewskiej
Beata Baczyńska
„Dramaturg w wielkim teatrze historii. Pedro Calderón de la Barca”
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.
OPIS
Książka przybliża polskiemu czytelnikowi rzeczywistość hiszpańskiego teatru Złotego Wieku – jedną z najświetniejszych tradycji teatralnych nowożytnej Europy. Opowiada o twórcach i widzach, namiętnościach rządzących na scenie i poza nią, wielkiej polityce i małych zawiściach… Autorka posługuje się narracją opartą na klarownym schemacie fabularnym, w którym biografia Pedra Calderóna de la Barca (1600-1681) splata się z dziejami Hiszpanii i Europy. Dramaturgia hiszpańskiego twórcy pozwala bowiem na ukazanie symbolicznego uniwersum epoki, przynosząc gorzkie świadectwo kryzysu wartości, którego katalizatorem stała się wojna trzydziestoletnia (1618-1648), nazywana pierwszą totalną wojną Europy.
Seria DRAMAT – TEATR pod redakcją Janusza Deglera (Acta Universitatis Wratislaviensis No 2709).
