Wykład mistrzowski dr. Łukasza Smugi
Koło Naukowe Kulturowych Teorii Współczesnej Humanistyki serdecznie zaprasza na wykład mistrzowski pt. „Wykluczone! „Niepełnosprawność intelektualna” i (nie)poprawność polityczna w Lekturze uproszczonej Cristiny Morales – perspektywa crip theory i feminizmu dekolonialnego” dr. Łukasza Smugi. Spotkanie odbędzie się 3 kwietnia w sali 125 w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego.
Streszczenie wykładu
Lektura uproszczona Cristiny Morales (ArtRage, 2024) to jedna z najgłośniejszych powieści hiszpańskich ostatnich lat. Opowiada historię czterech kuzynek z niepełnosprawnością intelektualną żyjących w Barcelonie w mieszkaniu udostępnionym i opłacanym przez miejską opiekę społeczną, która kontroluje każdy aspekt ich życia. Utwór ukazuje ową zinstytucjonalizowaną troskę o dobro podopiecznych z perspektywy samych zainteresowanych, Nati, Patri, Margi oraz Àngels, ujawniając przemoc systemową, jakiej są one regularnie poddawane. Bohaterki powieści – wykluczone ze społeczeństwa nie tyle przez swoją „niepełnosprawność intelektualną”, ile przez procedury nowoczesnego państwa „opiekuńczego” i mechanizmy wolnego rynku – stosują w swojej codzienności zróżnicowane strategie oporu, aby odzyskać podmiotowość. Tytułowa „lektura uproszczona” odnosi się do tekstów pisanych prostym językiem, mającym w założeniu ułatwić rozumienie treści osobom z niepełnosprawnością intelektualną. Ten prosty język – z pozoru niewinny i służący słusznym celom – nosi jednak znamiona nowomowy i jest ukazany w powieści Morales jako jedno z narzędzi „upupiania” osób wypychanych systemowo na margines.
Wykład dotyczyć będzie z jednej strony mechanizmów przemocy systemowej ukazanych w powieści, przezroczystych dla ogółu społeczeństwa, a odczuwalnych dla bohaterek Lektury uproszczonej, a z drugiej – strategiom oporu inspirowanym m.in. feminizmem dekolonialnym boliwijskiej aktywistki Maríi Galindo, autorki ¡A despatriarcar! Feminismo urgente (2013) i Feminismo bastardo (2021). Próby odzyskiwania sprawczości podejmowane przez Nati, Patri, Margę i Àngels oraz ich krytyczny stosunek wobec rzeczywistości zdominowanej przez reguły heteropatriarchatu, neoliberalizmu, zachowania seksistowskie i tłamszenie nienormatywnej seksualności zostaną omówione w świetle crip theory, odrzucającej paradygmat medyczny, traktujący niepełnosprawność jako patologię, która wymaga zdiagnozowania i leczenia. „Teoria kalectwa”, zaproponowana przez Roberta McRuera w Crip Theory: Cultural Signs of Queerness and Disability (2006), wykracza poza dychotomię pełnosprawny/niepełnosprawny umysłowo/fizycznie, afirmuje seksualność „kalek” i postuluje ich upodmiotowienie, dowartościowując oddolne, kulturowo i politycznie radykalne inicjatywy środowisk osób z niepełnosprawnościami. Tego rodzaju nieformalne sieci wsparcia próbują budować – w kontrze do systemu – bohaterki Lektury uproszczonej Cristiny Morales.
Biogram
Dr Łukasz Smuga pracuje jako adiunkt w Zakładzie Iberystyki w Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół współczesnej powieści hiszpańskiej, badań genderowych i queerowych oraz autobiografizmu i autofikcji w literaturze hiszpańskojęzycznej. Jest autorem monografii Wbrew naturze i kulturze. O odmienności w hiszpańskiej prozie homoerotycznej na przełomie XX i XXI wieku (Universitas, 2016) [wyd. ang. Queer Rebels: Rewriting Literary Traditions in Contemporary Spanish Novels (Routledge, 2022)] oraz współredaktorem tomów monograficznych: Among Others: Queer Perspectives In Hispanic World (InterAlia, 2017) i Memorias disidentes en las literaturas y culturas hispánicas (Estudios Hispánicos, 2022). W latach 2016-2019 i 2020-2024 był członkiem międzynarodowych zespołów badawczych “Diversidad de género, masculinidad y cultura en España, Argentina y México” oraz “Memorias de las masculinidades disidentes en España e Hispanoamérica”. Obecnie jest członkiem grupy badawczej „CALITHI – Literatura i kapitalizm w kulturach hiszpańskiego obszaru językowego” i współredaktorem interdyscyplinarnego czasopisma naukowego InterAlia: pismo poświęcone studiom queer.
